زید بن اسلمابو اسامه زید بن اسلم عدوی مدنی، فقیه، مفسر و یکی از بزرگان تابعین بوده است. ۱ - معرفی اجمالیابو اسامه عدوی مدنی، فقیه، مفسر و یکی از بزرگان بوده است. او آزاد شده عمر بود که بر مدارج ترقی صعود نمود، و دانشمندی برجسته شد و در زمره تابعان درآمد. ۲ - کرسی تدریسدر مسجد مدینه حلقه درسی داشت که عده کثیری از فقها - که گاهی به چهل نفر هم می‌رسیدند - در آن شرکت می‌جستند. ذهبی می‌گوید: زید کتاب تفسیری دارد که عبدالرحمان - پسرش - از او روایت می‌کند و در زمره نیکان علما به شمار می‌رود. ابن عجلان آورده است: هیبت احدی چون هیبت زید بن اسلم مرا نگرفت. [۱]
داوودی، طبقات المفسرین، ج۱، ص۱۷۷ - ۱۷۶، شماره ۱۷۵.
۳ - تعلم در محضر ائمهابن حجر می‌گوید: نزد عده‌ای از جمله علی بن الحسین (علیه‌السّلام) کسب فیض نمود - و نیز نقل می‌کند: - یعقوب بن شیبه گفته است: او مورد اطمینان و فقیه و دانشمند و آگاه به تفسیر قرآن بود. ابو جعفر طوسی او را از اصحاب امام سجاد (علیه‌السّلام) برشمرده و گفته است: او با حضرت نشست‌های بسیاری داشت. ۴ - نقل روایت از ائمهاز امام باقر و امام صادق (علیهما‌السّلام) نیز نقل کرده است. پسرش عبدالرحمان از او از عطاء بن یسار از امام باقر (علیه‌السّلام) روایت کرده که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: کل مسکر حرام، و کل مسکر خمر؛ هر مست‌کننده‌ای حرام است و هر مست‌کننده‌ای خمر است. عبدالرحمان (و در نسخه‌ای عبدالله) از پدرش زید بن اسلم از امام صادق (علیه‌السّلام) روایت کرده که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: در پی دانش بودن بر هر مسلمانی واجب است. آگاه باشید که خداوند جویندگان علم را دوست دارد. و شیخ به همین دلیل، او را در زمره راویان امام صادق (علیه‌السّلام) آورده است. ۵ - قول مرحوم خویی درباره زیداستاد بزرگوار آیت‌الله خویی (رحمة‌الله‌علیه) بعید می‌داند که زید آزاد شده عمر باشد و در عین حال حضرت صادق (علیه‌السّلام) را هم درک کرده باشد. ولی زید در سال ۱۳۶ درگذشت و دوران امامت امام صادق (علیه‌السّلام) بعد از وفات پدرشان امام باقر (علیه‌السّلام) از سال ۱۱۴ تا آخر سال ۱۴۸ بوده است. ۶ - ایراد منقول بر زیدبرخی بر زید خرده گرفته‌اند که در بسیاری از موارد قرآن را تفسیر به رای کرده است. ذهبی می‌گوید: ابن عدی تنگ نظری کرده که او را در کتاب کامل در زمره ضعفا آورده است چه اینکه او ثقه و حجت است. حماد بن زید می‌گوید: در مدینه بودم (در میان گروهی که) درباره زید بن اسلم سخن می‌گفتند. عبیدالله بن عمر به من گفت: تنها ایراد او این است که قرآن را تفسیر به رای می‌کند. مالک می‌گوید: زید از پیش خود سخن می‌گفت؛ و چون بر می‌خاست کسی را جرات رویارویی با او نبود. احمد او را توثیق کرده است. ۷ - تشبیه زید به حسن بصریآری، این خرده‌گیری نظیر همان است که بر حسن بصری گرفته و گفته‌اند که او مرسلات زیادی دارد و ایراد بر او همان ایراد است. «او از روی شایستگی از منبع اصیل سخن می‌گفت و دیگران که بیگانه بودند می‌پنداشتند او از خود می‌گوید و تفسیر به رای می‌نماید!.» ۸ - پانویس۹ - منبعمحمدهادی معرفت، تفسیر و مفسران، ج۱، ص۳۸۱. رده‌های این صفحه : مقالات تفسیر و مفسران
|